Halk Bilimi

                                  041 - "Halk Bilimi

           Halk; Aynı dili konuşan benzer yaşama alışkanlıklarını sürdüren gelenek ve göreneklerle birbirlerine bağlı ilişkileri, birinci ortak bir tarihi olan homojen toplum kesimidir.

           Bilim; Toplum denilen varlığın zaman içerisinde çevresindeki eşya ve şeylerle olan ilişkilerinden doğan anonim karakterli maddi ve manevi hayatı çevreleyen her türlü yaratılmış ve sistemleşmiş kurumlardır.

          Folklor: Bir toplumun halk kültürüne ait gerek maddi gerek manevi kültürlerini araştırıp usulüne göre tespit ve bunlarla ilgili olarak gelen sonuç ve kurallar onun amaçlarını belirler. Şöyle ki; folklorun amacı insanların binlerce yıldan beri biriktirip getirdiği ve onların yaşantılarını sürdüren ve bugünde halk tabakaları arasında yaşayan bilgileri araştıran, inceleyip değerlendirdikten sonra bölgesel kültürlerden ulusal kültürlere öğeler aktarmak suretiyle onları kuvvetlendirmek ve dolayısıyla insanlık kültürüne katkıda bulunmaktır. Folklor kapsamında iki temel öğe bulunmaktadır.

         Maddi Hayat Kültürü: Maddi hayat öğesi toplumun tabiat olaylarına yaklaşımını tabiatla mücadelesinin ona hakim olma ve ondan faydalanma savaşında bulunduğu ilkel teknik, fen ve bilim anlaşılmaktadır. Elde edilen maddi hayata ait bilgiler babadan oğula, ustadan çırağa ve kulaktan kulağa olmak üzere nesilden nesile aktarılarak anonim mahsuller olarak varlıkları devam ettirirler.  

Manevi Hayat Kültürü: Manevi hayat öğesi açısından bakıldığı vakit folklor gelenekler bilimidir denilebilir. Çünkü bir toplulukta kuşaktan kuşağa geçen kültür mirasları alışkanlıklar, bilgiler, töreler ve davranışlar bütünü ile gelenek kavramı içerisindedir.

Folklor tanımı: Halkın geleneğine bağlı maddi ve  manevi kültürünü kendine özgü metotlarla derleyen, araştıran, sınıflandıran, çözümleyen ve halk kültürü üzerinde değerlendirmeler yapan bir bilimdir.

Folklorun İnceleme Alanı: Folklorun inceleme alanı halk kültürüdür. Halk kavramı siyasi ve ideolojik görüşlere göre farklı değerlendirilmektedir. Folklorculara göre halk ortak sosyal ve kültürel özelikleri bulunan insan topluluğudur. Genellikle bir olayın veya bir kültür ürününün folklor malzemesi sayılabilmesi için şu özeliklere  sahip olması gerekmektedir.

A-    Halka ait olması.

B-    Sözlü geleneğe dayalı olması.

C-    Anonim olması.

D-    Nesilden nesile, toplumdan topluma geçerek yayılmış olması.

E-    Belli bir coğrafya üzerinde yaygın olması.

F-    Belli bir tarih geleneğine sahip bulunması.

G-   Bilinçsiz bir süreçte oluşması.

H-   Genellik özelliği taşıması.

Folklor malzemelerinin üç yönü bulunmaktadır.

            1-Bilgi Haline Gelmiş Folklor Malzemeleri. Atasözü, Destan, Halk ilençleri (Vecize) gibi

2-Yaşanan Folklor Malzemeleri. Doğum, ölüm, düğün gelenekleri gibi

3-Sanat Haline Gelmiş Folklorik Malzemeler. Halk oyunları, Halk Türküleri, El Sanatları gibi

Folklor ürünlerinin özelikleri

1-     Yapısal özellikler.

2-     İçyapı özellikler.

3-     Fonksiyonel özellikler.

           Folklorojik Özelikler: Folklor ürünlerinin dış görünüşlerini kapsar. Herhangi bir folklor öğesinin halk arasındaki yürürlükteki şeklidir. Üç bölümde inceleyebiliriz.

         Varyantlı olanlar: Ülkemizde bu konuda tükenmesi mümkün olmayan dünyanın en zengin hazinelerine sahibiz. Varyantlı bir folklor uygulaması bölgelere göre değişik folklor uygulamaları altında değişmeye uğrayarak özde aynı uygulamada bazı ufak farklılıklar gösterebilmektedir. Her varyant belli bir kaynakla doğmakla beraber kendi çağına ait özellikler taşır.

           Varyantsız olanlar: Bunlar değişik sosyal kültürel ve ekonomik etkinliklere rağmen hiçbir değişikliğe uğramamış folklor ürünleridir. Türkiye'nin neresinde olursa olsun bu ürünler arasında fark yoktur. İşte bu nedenle varyantsız folklor ürünlerini aynı tip folklor kalıntısı olarak nitelemek mümkündür.

Örnek; Sarı saç ve mavi gözlere nazarın değdiğine inanılması gibi.

        Tek yer örnekli olanlar: Sadece bir tek yerde canlı ve cansız folklor ürünleridir. Bunların varyantları yoktur. Başka bir yerde rastlamak mümkün değildir.

       Halk inançları: Halk inançları olarak örfler, adetler, gelenekler, görenekler, töreler, moda gibi kavramlar hem sosyolojinin, hem de halk biliminin kapsamı içindedir. 20 Temmuz 2013"

        Alıntı bu yazıyı okuyucuya faydalı olacağını düşündüğüm için paylaşım yaptım. İsa BEÇİK

***

Kısaca ek bilgi

Folklor; Halk bilimi. 

Bir ülkede veya bölgede yaşayan halkın kültür ürünlerini, sözlü edebiyatını, geleneklerini, törelerini, inançlarını, mutfağını, müziğini, oyunlarını, halk hekimliğini inceleyerek bunların birbirleriyle ilişkilerini belirten, kaynak, evrim, yayılım, değişim, etkileşim vb. sorunlarını çözmeye, sonuç, kural, kuram ve yasaları bulmaya çalışan bilim dalıdır.

Kitaplar