Gölkaya'da İlk Köyodası
Gölkaya'da İlk Köyodası
1960 ve 1970 li Yıllarına kadar, köylünün toplanıp sosyal ve ekonomik konularda tartıştığı, köy haberi ve bilgi akışının yapıldığı, insanların toplanıp doyumsuz sohbetlerini yaptığı tek yer köy odasıdır.
Köy odaları, köylünün onur duyacağı mekanlardır. Bu mekanlar zamanla Türk-İslam kültürünün yayılmasına da hizmet etmiştir.
Köyümüzün şimdiki yerleşimine göre ilk köy odası, Hacı Ali (Tekoğlan) Ağa tarafından yaptırılan miras yoluyla Beçik’lerin kullandığı iki katlı taş binadır.
Daha sonraki gelişmelere göre Bozdoğanların, Mutluların - Postacılar, Uluğların, Yeşillerin, Beçik’lerin ve Koyuncu Hacıların halen depo olarak kullandıkları dam binalar, zamanla köy odası olarak kullanılmıştır.
Sonraki yıllarda en çok misafir ağırlayan ve hizmet veren, hatırladığım kadarıyla Koyuncu Hacıların iki katlı köyodası olarak kullanılan taş binasıdır.
Köy odası genellikle iki katlı olur, üst kat köy odası olarak kullanılırken, alt kat ise, gelen misafirin atı ve eşeği içindir.
Yolculukların yaya, hayvan sırtında veya at arabası ile yapıldığı devirlerde, hele kış mevsimlerindeki uzun seferlerde gecelemek, konaklamak için elbette emin bir yere ihtiyaç vardı. Atalarımız, köyodalarında insanlara, darda ve zorda kalanlara, yolculara yardım etmeyi kendilerine bir görev saymışlardır. Bu odalar da köye gelen garip, yolcu, misafir, çoban, bekçi, çerçi vs. kalırdı.
Bu misafirler çekinmeden ilk buldukları köyodasına misafir olurlar. Allah rızası için parasız yiyip içerler ve istirahat ederler. Hayvanı için de yem saman verilirdi.
Oda sahibi için de bir onurdur. Oda sahibi oğluna; ”Misafir rızkı ile gelir. Odaya gelen misafire iyi bak” diye, vasiyet ederdi.
Oda sahibi; Odasını akşam erkenden açar oturur. Temizliğini yapar, sobasını yakar. Daha sonra konu komşu da gelmeye başlar. Çaylar kahveler içilir. Odanın dolabında her an çay ve kahve takımı ve yatak - yorgan hazır bulunur.
Dini bayramlarda, mevlit, cenaze, düğün, nişan olacağı zaman da oda devamlı açık bulundurulur.
Köye gelen ve uzun kalan misafirlere sıra ile her evden yemek getirilir.
Köy odalarında oturma adabı vardır. Odaya giren “Selamünaleyküm” diyerek, ayakkabıyı çıkarıp geçer oturur. Yaşı büyükse odanın yukarısına oturur, küçükse aşağıya oturur. Odada bulunanlar hepsi teker teker “Aleykümselam dan sonra Merhaba” derler.
Gençler her zaman aşağıda kapıya yakın otururlar.
Odada oturulurken edep hiçbir bir zaman terk edilmez, derli toplu oturulur, diz çöker veya bağdaş kurulur.
Köy odaları köylü için eğlence merkezidir. Uzun kış gecelerinde köy odalarında muhabbet bol olur.
Soğuk veya yağışlı havalarda oda cemaati camiye gidemediği zaman, oda da cemaatle namaz kılınır. Ayrıca köy imamı ve ya bilgisi sahibi olan, oda halkına nasihat ederler.
Köy odalarının bir başka faydası ise erkeklerin evden uzaklaşmasını sağlar. Böylece hanımlar da kendi aralarında daha rahat oturup sohbet ederler.
Devletin köye duyurusu, her türlü sorunlar, emir ve yenilikler odada konuşulup tartışılır. Köylüye duyurulur karara bağlanırdı. Köy odası hükumet binası, kültür evi gibiydi. Köye gelen, tahsildar, memurlar, zabıta, uzaklardan gelen misafirler köy odalarında ağırlandığı gibi köyün bedava oteliydi.
Her türlü köy sorunu muhtar, ihtiyar heyeti huzurunda köy odasında hallederdi. Evlenenlerin çeyiz senetleri kız evinde yazılır, köy odasına götürülüp sanki bir noter gibi, muhtar çeyiz senedinin altına imza atardı.
Köy odalarına köylü gözleri gibi bakar. Köyün ortak malı gibi köy odasının her şeyine yardımcı olunur. Kimi evinden yakacak odun, tezek getirirdi. Misafir çok gelmişse, evlerden yataklar getirilir. Gelen misafirin atı, eşeği ahıra çekilir. Sulanır, yemlenir.
Köy odalarında gelip oturmak, sohbete katılmak bir ayrıcalıktı. Gençler asla cemaatin arasına, halı ve mindere oturamazlardı. Girişte tahtadan bölümde otururlar, lafa söze, sohbete sorulmadıkça karışamazlardı. Uzun kış gecelerinde, kuru tahtada oturmak bile bir sevinç kaynağı idi gençlere.
Çocuklar sohbeti dinlerler, bilmedikleri bazı şeyleri, anıları, sözü sohbeti orada öğrenirler. Kapı yanındaki sulukta bulunan testiden su isteyene su verirler, büyükler abdest alırken ibrik ve leğeni tutup ellerine su dökerler, sobaya odun atarlar, külünü alırlar, lambaya gaz doldururlar, misafire ve cemaate yemek getirirler vb. Kısaca köy odasında verilen her emir ve yumuşu seve seve yerine getirirlerdi.
Genellikle dikdörtgen şeklinde olan köy odalarının zemini de üç tarafta, halı yastık, minderle döşenmiş durumda olurdu.
Bir dolap, dolabın içinde, cezve, kahve fincanı, kahve, kahve değirmeni, kahve kavurma tavası, gaz yağıyla çalışan pompalı bir gaz ocak, şeker vb eşyalar bulunurdu. Dolap daima kilitli ve kilit köy odası sahibinde olurdu.
Oda sıcak olsun diye duvarda halı, kilimler asılı olur. Biraz gösterişli gaz lambası veya gaz yağı ile yanan lüks lambası daima asılı durur. Kapının hemen önünde sağda veya solda odun tezek dolu olurdu. Kışın oradan alınan odun sobada ya da ocakta yakılırdı.
Köşede yukarıda kocaman ve ağırca (bataryalı) pilleri olan bir radyo olur. Radyonun pili bitmesin diye, ancak haberlerde ajans dinlemek için açılırdı. Ajans saati gelirken, köstekli saatlerden vaktin gelip gelmediği kontrol edilir. Saat tam yaklaşırken, cemaat “ajansı dinleyelim susun hele” diye uyarılınca, herkes susar, pür dikkat ajans dinlenilirdi.
O zaman Doğu – Batı bloklar, Amerika – Rusya, Kore Savaşı, Makaryos - Kıbrıs olayları, casuslar, İnönü, Celal Bayar, Menderes’in verdiği nutuk, vb haberleri peş peşe sıralanır.
Haberlerin sonunda da Meteorolojiden hava raporları okunurken, bazı kimseler Allah'ın işine de karışıyorlar” diye homurdanırken, yanındaki de onun duyacağı şekilde, “iyi de ne hikmetse söyledikleri doğru çıkıyor” diyerek hava raporuna ayrı bir yorum katardı. Ajans bitince hemen radyo kapatılır. Müzik ve öteki programlarda radyo açılmazdı, Çünkü kocaman bataryası (pili) ya biterse, köyde nereden pil alacaklar, ajansı nasıl dinleyeceklerdi?
İşte zamanın köy odalarında kısaca olup bitenler bunlardır.
Düzenli ve istikrarlı insanların olduğu bazı yerleşim birimlerinde, muhtarlığın da içinde olduğu Köykonağı yaptırılmış ve misafir ağırlandığını da gördüm.01.01 2009
İsa Beçik
İlk Köyodası Beçiklerin evi. Sonra tadilat görmüş hali.
Yorumlar
Yorum Gönder